ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ အသးသမူ တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤပူၤ

ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဖဲ ၁၉၅၆ နံၣ် လါအီကူး ၁၇ သီ အနံၤ ဖဲဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ဖိဂီၤသဝီ, ထံမိၢ်ပှၢ်ဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ဝဲဒၣ် စီၤအါနၣ် ဒီး နီၢ်ထူ အဖိခွါ ဒီး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢၥ်အိၣ်ဝဲ (၇) ဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိတၢ်ဖဲ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်, ရးခၠဘူၣ်ရံၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, စိၣ်ဖူကီၢ်ဆၣ် ဒီး ဖျိထီၣ်ဝဲ (၄) တီၤ ဒီး အဝဲလဲၤထီၣ်ကဒီး တၢ်မၤလိ ဘၣ်ဃး တၢ်ဘှီစဲးဖီကဟၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲထီၣ်တၢ်မၤလိဝံၤ နုၥ်လီၤမၤတၢ်လၢ စၢၢ်ပူၤထးပူၤတၢ်မၤအခါ အဝဲထံၣ်လိၥ်သးဒီး တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ် ဒီး ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤဆှၢ တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ် တုၤဖဲ ခ့ၣ်မၣ်ထၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ် ဝဲၤဒၢးအခါ အဝဲထံၣ်လိၥ်သးဒီး ဖုဆၣ်ဘၢမုၢ် ဒီး ဖုဆၣ်ဘၢမုၢ် ကွဲအီၤလၢ ကနုၥ်လီၤမၤသကိးတၢ်လၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

၁၉၇၄ နံၣ် လါယနူၤအါရံၤ ၁၅ သီအနံၤ အဝဲနုၥ်လီၤမၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢဖဲ ခ့ၣ်မၣ်ထၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ဝဲၤဒၢးန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤစၢၤဝဲ ကီၢ်ရ့ၣ်ဝဲၤဒၢး တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢဝံစိၥ်တီဆှၢတကပၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤဝဲ တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်, သိၣ်ဒူ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၇၉ နံၣ် တၢ်လဲၤထီၣ်ဒုးဝဲ မိဒီၣ်အခါ အဝဲဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢ ဝံစိၥ်တီဆှၢ တကပၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၈၀ နံၣ် တၢ်ထီၣ်ဒုးမၤန့ၢ် မိဒီၣ်ဝံၤ အဝဲဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤမူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤသကိးတၢ်လၢ မိဒီၣ်န့ၣ်လီၤ. မိဒီၣ် ဘၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်က့ၤအီၤလၢ တနီသရံၤကီၢ်ဆၣ် ဒီး အဝဲဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ကီၢ်ဆၣ်ထီဘိကမံးတံၥ် ဒီး ဖီၣ်ဃုၥ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ၀ံစိၥ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤဝဲ ခိၣ်နၢ်, သိၣ်ဒူတဖၣ် လၢကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ပူၤအခါ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤလၢ ကၠီၣ်တဲၣ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဒီး အဝဲဘၣ်လဲၤအိၣ်ဝဲလၢ ကၠီၣ်တဲၣ်ဃိၣ်ပူၤ ၃ လါန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၉၈၄ နံၣ် ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ထီဘိကမံးတံၥ်, ကီၢ်ရ့ၣ်ပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံၥ် ဒီး ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ဝံစိၥ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၈၆ နံၣ် ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ ဘၣ်တၢ်ဃုထၢဟ့ၣ်လီၤအီၤမူဒါဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်ရ့ၣ်ဘျံးဒဝဲၢ် တၢ်ကရၢကရိ ဒီး တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲၤကျိၤခိၣ် (၂) ဒီး ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်စ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ဘျံးဒဝဲၢ် ကညီသးစၢ်ကရၢ ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၈၉ နံၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်က့ၤ ပီၣ်လဲၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ဒိၣ်စိ ဒီး တၢ်ကအိးထီၣ်က့ၤ ကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်နုၥ် ထံထၣ်စွ့တၢ်ဒုးအမဲၥ်သၣ်အဂီၢ် ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢ ကလဲၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၉၁ နံၣ် ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ပှၤဂ့ၢ်ဝီ၀ဲၤကျိၤဒိၣ်ခိၣ် ဒီး ဘၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ ကီၢ်သူလ့ၤ ကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤဒီး ဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၉၇ နံၣ် ဒုၣ်ဒါထီၣ်မၤန့ၢ်ဝဲ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် သုးက့ (၄) ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် အဆၢကတီၢ် အဝဲဂဲၤလိၥ်ဝဲ လၢပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ကဒုလၢ ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ပူၤအဃိ ကၠီၣ်တဲၣ်သုးခိၣ်နၢ် လူၤဖီၣ်အီၤ ဒီး အဝဲဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုဝဲလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ (၆) လါ တုၤ ကၠီၣ်တဲၣ်ပဒိၣ်ထီၣ်အသီမး ဟဲက့ၤမၤဘၣ်က့ၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.

၂၀၀၃ နံၣ် ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤခိၣ် ဒီး ဘၣ်ဟံဃုၥ်စ့ၢ်ကီးမူဒါ လၢဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ကညီကီၢ်ပူၤ ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံကမံးတံၥ် အပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၃ နံၣ် ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်က့ၤအီၤမူဒါလၢ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်, လၢၢ်ဒိၣ်စိကီၢ်ဆၣ်ခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၅ နံၣ် ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် နဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤ ဒီး ဖီၣ်ဃုၥ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ကရၢကရိဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲၤကျိၤခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၇-၂၀၂၀ နံၣ် ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤမူဒါလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ဘျံးဒဝဲၢ် ဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤခိၣ် ဒီး ဖဲဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ခိၣ် လဲၤပူၤကွံၥ်ဒီး ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဃုၥ်အီၤမူဒါ ဒ်ကီၢ်ရ့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ခိၣ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၂၂ နံၣ် ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်က့ၤအီၤလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ခိၣ် ဒီး မၤလၢပှဲၤအမူအဒါ တုၤလၢအသးသမူကတၢၢ်ကွံၥ်ဝဲဖဲ ၂၀၂၂ နံၣ် လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၃၁ သီ အနံၤန့ၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ မ့ၢ်ဝဲ ခိၣ်နၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဂၤ လၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢအဂီၢ် ဒီး ကညီကလုၥ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ဝဲ ပှၤတဂၤလၢ ဟ့ၣ်လီၤအသး လၢၥ်လၢၥ်ဆ့ဆ့ လၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်မၤအပူၤ စူးကွံၥ်ညိကွံၥ်ဝဲ အနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဘၣ်ဘျုး ဒီး အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲလၢ အပှၤကလုၥ်အဂီၢ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲလၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ကျဲသနူအဖီခိၣ် ဒူဒူန့ၣ်လီၤ. အဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်ခီၣ်ပၥ်သးလၢပှဲၤ ဖဲတၢ်ပၢၢ်ဆၢဟ့ၣ်အီၤမူဒါအသိး တသမၢဝဲဘၣ် ဒီး မၤဝဲတုၤလီၤတီၤလီၤန့ၣ်လီၤ. ပဒိၣ်စီၤသူယဲၤ အတၢ်လဲၤပူၤကွံၥ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လီၤမၢ်ဖးဒိၣ်လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.