ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ကမံးတံၥ်သဃဲၤ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ၁၈ ၀ီတဝီ

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ကမံးတံၥ်သဃဲၤ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ၁၈ ၀ီတဝီ

လါမး ၁၂ သီ ၂၀၂၀ နံၣ်

အီၣ်ဆါစူၣ်ကၠံၤ အတၢ်ကတိၤအိးထီၣ်

ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ (UPDJC ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ကမံးတံၥ်သဃဲၤ)

ကီၢ်ပဒိၣ်ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးတဖၣ်, ဘျီၣ်ဒိၣ် ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးတဖၣ်, သုးမုၢ်ဒိၣ် ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးတဖၣ်, ကလုၥ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤ ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးတဖၣ် ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ် ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးလၢ အဟဲထီၣ် (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကိးဂၤ မ်သုကအိၣ်ဆူၣ်သးဖှံတက့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါ ဘၣ်သုန့ၣ်လီၤ.

ပဝဲ (UPDJC) ပှၤမၤသကိးတၢ်ဖိတဖၣ် ပတထံၣ်လိၥ်ဘၣ်သးဘၣ်န့ၣ် ယံၥ်ဝဲဒၣ်လံ န့ၣ်လီၤ. ပူၤကွံၥ် ၂၀၁၈ နံၣ် လါယူၤလံ အပူၤ ပမၤဝဲ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်တဲသကိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် လၢအမ့ၢ် ၂၁ ယၤဖှိၣ် ပ့ၤလိၤ ၃ ၀ီတဝီ ကတီၢ် (၁၇) ဝီတဝီ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ပကိးက့ၤ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တန့ၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် အိၣ်လံဝဲ ၂ နံၣ်ဃၣ်ဃၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤ ခီဖျိပစးထီၣ်မၤက့ၤ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢအဖိးသဲစး န့ၢ်က့ၤဝဲလံ ဒီး ပထံၣ်လိၥ်က့ၤသးဒီး (UPDJC) ပှၤမၤသကိးတၢ်ဖိတဖၣ်လံအဃိ မ့ၢ်တၢ်သးခုဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.

ဒ်ပှၤကိးဂၤဒဲး သ့ၣ်ညါတ့ၢ်လံအသိး ၃ ၀ီတဝီ ၂၁ ယၤဖှိၣ် ပ့ၤလိၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ဘၣ်ဃး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် တၢ်လဲၤကျဲအဖီခိၣ် ပဝဲဒၣ် သ့ၣ်တဖၣ် လၢပကရၢဒၣ်ဝဲစုၥ်စုၥ် ပက့ၤကွၢ်ကဒါ ပဲၥ်ထံနီၤဖးက့ၤ တၢ်လဲၤကျဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢပတၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ ဒီး ပဲၥ်ထံနီၤဖးအပူၤ ဒ်သိး အကကျၢၢ်ဘၢ လၢပှၤကိးဂၤဒဲးအဂီၢ် ပှၤလၢအပၣ်ဃုၥ်ပၣ်ဂီၢ်တဖၣ် အတၢ်ဘၣ်ယိၢ်ဘၣ်ဘှီမ့ၢ်ဂ့ၤ, အတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပက့ၤပဲၥ်ထံနီၤဖးက့ၤအီၤ ခဲလၢၥ်ဝံၤ ဒ်သိးပလဲၤသကိးလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲ ကလဲၤသးဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဝီအဂီၢ် လၢ ၂ နံၣ် အတီၢ်ပူၤ ပကျဲးစၢးမၤသကိးအီၤ န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ထံၣ်လိၥ်အိၣ်သကိးသဘျ့, ဒီး တၢ်ထံၣ်လိၥ်အိၣ်သကိး လၢအဖိးသဲစးတဖၣ် ပမၤတ့ၢ်အီၤအါဘျီ ဒီး တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ် ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်, ဖျိဖျိဖျါဖျါအဃိ တနံၤအံၤ ပကိးက့ၤ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢအဖိးသဲစးအံၤ န့ၢ်က့ၤ ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ကကဲထီၣ်လိၥ်ထီၣ်အဂီၢ် ပှၤလၢအရဲၣ်ကျဲၤတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်တဖၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်ကွၢ်စူၣ် ကယၥ် တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်ကမံးတံၥ် (PPST) ကရၢဖိတဖၣ် ကျဲးစၢးဝဲ သပှၢ်ပှၢ်အဃိ အဲၣ်ဒိးစံးဘျူးလီၤဆီ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၉၄၇ နံၣ် ပ့ၤလိၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ပထံပကီၢ် အထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပျဲၢ်စီၤ လၢအအဟဲဖျါထီၣ် ဒီး ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ် (UPDJC) ကရၢအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ကရၢလၢ အဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ခီဖျိ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်လိၣ်ဘၣ်အဖီခိၣ် ဒီး ကရၢအံၤ အမူအဒါစ့ၢ်ကီး ဒိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ပတုၥ်ဃၥ်အသး ယံၥ်တ့ၢ်လံဝဲ ဒီး ဒ်သိးစးထီၣ်ကဒါက့ၤကသ့အဂီၢ် ပဘၣ်တၢၣ်ပီၣ် ထိၣ်ဃူသကိးအီၤ အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒီး လၢပတၢ်တၢၣ်ပီၣ်ထိၣ်ဃူသကိးအပူၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ, တၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲၥ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်အါမး ဘၣ်ဆၣ် ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ကဒဲကဒဲအဘၢၣ်စၢၤ တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိၥ်သး, တၢ်ပၥ်သးလၢအလဲၢ် ဒီး တၢ်ထိၣ်ဃူထိၣ်ဖိးလိၥ်အသး မ့ၢ်အိၣ်မၣ် တၢ်လၢပအဲၣ်ဒိးလဲၤအီၤန့ၣ် ပလဲၤအီၤသ့ဝဲဒၣ်လီၤန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤလိတခါ လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီအံၤ လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အရ့ဒိၣ်မး တခါန့ၣ်လီၤ. လၢတနံၤအံၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပကကျဲးစၢး ဂဲၤလိၥ်စံးကတိၤသကိးအီၤ ဒ်သိး ၂၁ ယၤဖှိၣ် ပ့ၤလိၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢလီၢ်ခံတဘျီအဂီၢ် တၢ်အစၢ လၢအဂ့ၤ ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အထုးအစီလၢအဂ့ၤတဖၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢအပူၤကွံၥ် (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ၈ ၀ီတဝီ အဆၢကတီၢ် ဘၣ်ဃးထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ပတုၥ်တၢ်ခး လံၥ်ဃံၥ်ဃၥ်အပူၤ တၢ်မၤဖျါထီၣ် တၢ်ပတုၥ်တၢ်ခး အမိၢ်အလံၤမိၢ်ပှၢ် အဂီၢ်တၢ်အတကွီၢ်တဖၣ်, ၂၀၂၀ နံၣ် ပူၤကွံၥ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ပကဘၣ်မၤဖျါထီၣ်အီၤတဖၣ်, ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဒီး ဖဲၣ်ဒရၢၣ် အဂံၢ်ခီၣ်ထံးသနူ တၢ်သးလီၤပလိၥ်တဖၣ် တၢ်ပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်အီၤဝံၤ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ် ဒီး အၢၣ်လီၤအီလီၤသကိး ဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အကုၥ် (၃) အသိးန့ၣ် တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိၥ်ဝဲဒၣ်လံ န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လၢပဝဲ ကီၢ်ပဒိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တခါ တကးဘၣ် လၢကလုၥ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီး အရ့ဒိၣ်နီၢ်မးန့ၣ်လီၤ. ပဝဲဒၣ် (UPDJC) ကရၢဖိတဖၣ် ဒ် (JICM) တၢ်ဆၢတဲၥ်အိၣ်တ့ၢ်အသိး ဒ်သိးကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အကူၥ် (၃) ကအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်ဂုၥ်ကျဲးစၢး ဂဲၤလိၥ်သကိးန့ၣ်လီၤ. ၂၀၂၀ နံၣ် အမဲၥ်ညါ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲ, ၂၀၂၀ အမဲၥ်ညါ ဒ်သိးတၢ်သူၣ်ထီၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ်အဂီၢ် တၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤတဖၣ် တၢ်ပၥ်လီၤအီၤကန့ၢ်အဂီၢ် ပဝဲဒၣ်ကိးဂၤဒဲး ပကဘၣ်ဂုၥ်ကျဲးစၢး ဂဲၤလိၥ်သကိးဒံးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီအံၤအပူၤ ဘၣ်ဃး (UPDJC) တၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအဂီၢ် တၢ်မၤအတကွီၢ်တဖၣ် (Framework for Political Dialogue) ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲ (TOR) ဒီး (SOR) တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပမုၢ်လၢ်လၢ ပကဘှီဘၣ်မၤလိၤက့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ပဘှီဘၣ်မၤလိၤက့ၤ တၢ်မၤအတကွီၢ်တဖၣ်ဝံၤ ပကခီၣ်တဃၣ်အီၤလၢ တၢ်မၤတကွီၢ်အဝဲန့ၣ် ဒီး ပကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ် ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးလၢ အပတီၢ်ပတီၢ်တဖၣ်အဃိ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်ထံၣ်လိၥ်တဲသကိးန့ၣ် ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ် န့ၣ်လီၤ.

ဒီး တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးတဲန့ၣ် ဒ်ပှၤကိးဂၤဒဲးသ့ၣ်ညါတ့ၢ်အသိးလံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃး (COVID-19) ခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါအၢအံၤ (WHO) ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ လၢအမ့ၢ်ဝဲ (Pandemic) လံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ် ပမ့ၢ်ဘၣ်တဲန့ၣ် ပဝဲကီၢ်ပဒိၣ်တဖၣ် ဒ်တၢ်လိၣ်အိၣ်အသိး ဘၣ်ဃးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ရိန့ၣ် ပကဘၣ်ပၥ်လီၤတၢ်ဘျၢ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ် ပဝဲကီၢ်ပဒိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် တနံၤအံၤ ဟါလီၤခီန့ၣ် ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်ညါဆိ ခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယကတီၤသးလၢ တၢ်ကတိၤအံၤအဆၢကတီၢ် (WHO) တရၤလီၤဒံးတၢ်ဆါအံၤ ဒ်အမ့ၢ် (Pandemic) ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဃး တၢ်မၤအတကွီၢ်အံၤ ဒ်သိးပဘှီဘၣ်မၤလိၤအီၤ ကညီအဂီၢ် ပပၥ်လီၤဃၥ်တၢ်မၤကျဲအိၣ်အဃိ ပဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် အါဘျီလံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်လိၥ်ဖးဒိၣ် လၢအကဟဲတဘျီအဂီၢ်စ့ၢ်ကီး ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ် ထိၣ်ဃူသကိး ဒ်သိးပဒါလီၤ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အတကွီၢ်လၢ အဘၣ်အတီ ဒီး ကဲဘျူးကဲဖှိၣ်တခါကသ့အဂီၢ်န့ၣ် ပဘၣ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးသကိးအီၤန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်ဝဲ ထံဂုၤကီၢ် ဂၤတဖၣ် အတၢ်ဂဲၤလိၥ်လၢ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဒ်အဝဲသ့ၣ်ဒၣ်ဝဲ အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အိၣ်တ့ၢ်အသိး တၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲၥ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် အိၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် မ့ၢ်တဒ်သိးလိၥ်အသး ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢ အဒ်သိးတခါန့ၣ် ပှၤလၢအပၣ်ဃုၥ်ပၣ်ဂီၢ် လၢတၢ်တဲသကိးတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် အစီၤနီၢ်ခိၣ်တဖၣ် အတၢ်ပၥ်သးလၢအလဲၢ်, တၢ်သးထီ, တၢ်ဃု ကျဲအသီ, တၢ်ဘှါရှဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီး တၢ်သူၣ်တီသးရၤ လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဖီခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဝဲလီၤန့ၣ် ပထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤဟးဂီၤ ဒီး မၤယံၥ်မၤနီၢ် တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲန့ၣ် ပဝဲလၢပပၣ်ဃုၥ်ပၣ်ဂီၢ်ကရၢတဖၣ် ကရၢထဲတဖု မ့ၢ်မၤဟးဂီၤဝဲဒီး ဟးဂီၤဝဲသ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်ကအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ပှၤလၢအပၣ်ဃုၥ်ပၣ်ဂီၢ်ခဲလၢၥ် မ့ၢ်ပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိး ဒီး ဂုၥ်ကျဲးစၢး ဂဲၤလိၥ်မၣ် ပမၤနၢၤတၢ်သ့န့ၣ်လီၤ.

ပဝဲကရၢတဖုစုၥ်စုၥ် တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်တဖၣ် ပမၤန့ၢ်အီၤ ၁၀၀ မျးကယၤ တန့ၢ်ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ပလီၢ်ဘၣ် ခိၣ်နၢ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ပၥ်လီၤပသးလၢ တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်တဖၣ် ပကမၤန့ၢ်အီၤ ၁၀၀ မျးကယၤမၣ် ဒီး ပတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးန့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးအိၣ်ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလိၥ်သး, တၢ်ပၥ်သးလၢအလဲၢ်, တၢ်ထိၣ်ကဆှၣ်လီၤသး မ့ၢ်အိၣ်မၣ် ပဟဲတဲသ ကိးတၢ်လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအစီၤနီၢ်ခိၣ်န့ၣ် ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပဟဲဆ့ၣ်နီၤတဲသကိးတၢ်လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအစီၤနီၢ်ခိၣ်လံ တဘျီန့ၣ် ပကဘၣ်ဂုၥ်ကျဲးစၢး ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီး တၢ်ပၥ်သးလၢအလဲၢ် ဒီး တၢ်ထိၣ်ကဆှၣ်လီၤသး သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်တဲသကိးအံၤ ကမၤနၢၤတၢ်အဂီၢ် ပဝဲ (UPDJC) ကရၢဖိတဖၣ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်နီၤလီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်တုၤ သိးထဲသိး, တၢ်ထိၣ်ကဆှၣ်လီၤသးယၢ်ခီယၢ်ခီ ဝံၤဒီး ပကဘၣ်သူၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပတၢ်ပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်အပူၤ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပၥ်သးလၢအဂ့ၤ, အိၣ်ဒီးပ့ၤလိၤအသးသဂီၢ် ပမ့ၢ်မၤအီၤဒ်န့ၣ်မၣ်ဒီး ပဆဲးလဲၤ ဆူမဲၥ်ညါ ကသ့ဝဲဒၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲ လၢပလဲၤအီၤခဲအံၤန့ၣ် ပလဲၤအီၤလၢ ကျဲ ၃ ဘိ တဘျီဃီ န့ၣ်လီၤ. ကျဲတၢတဘိန့ၣ် မ့ၢ်ဒ်သိး ပကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ တၢ်ပတုၥ်တၢ်ခးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ် (JMC) ဟံးဝဲမူဒါ ဒီးပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး သုးမုၢ်ဒိၣ် လၢခံခီခံကပၤလၢၥ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲခံဘိတဘိ န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်တဲသကိး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးန့ၣ်လီၤ. ဒီးကျဲခံဘိတဘိအံၤ ပဝဲဒၣ် (UPDJC) ကရၢဖိတဖၣ် ပဟံးမူဒါဒီး ဂုၥ်ကျဲးစၢးတဲသကိး အီၤန့ၣ်လီၤ. ကျဲသၢဘိတဘိန့ၣ် မ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဖီအသၣ်တဖၣ် ပဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီ အိၣ်ဂၢၢ်အိၣ်ကျၢၤအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ဒီးကျဲတဘိအံၤခီန့ၣ် ပဝဲဒၣ် (NRPC), (PC), ကီၢ်စဲၣ်ပဒိၣ်တဖၣ် ဃုၥ်ဒီး ကလုၥ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢတဖၣ် ပပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ် ဒ်သိးတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ကအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်တဲသကိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အန့ဆၢၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢၥ် ကလဲၤသးဘျ့ဘျ့ဆှီဆှီဒု တအိၣ်ဘၣ်. တၢ်ကီတၢ်ခဲ, တၢ်တၤတၢ်တဖၣ် ကဟဲဘၣ် သဂၢၢ်ပှၤ တပယူၥ်ဃီန့ၣ်လီၤ. ပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကဒဲကဒဲ ကဘၣ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်အဃိ တၢ်မ့ၢ်တလဲၤသးဘျ့ဘျ့ဆှီဆှီဘၣ်ဒီး တၢ်ခးလိၥ်သးကဟဲအိၣ်ထီၣ်ကဒီးလီၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအမ့ၢ်ဝဲတီဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ပဝဲဒၣ်ကိးဂၤ ပဘၣ်ပလီၢ်ပသး ဒ်သိးပတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိတဖၣ် အသုတလီၤမၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ပလီၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ကတီၢ်သး ၂ နံၣ် အဆၢကတီၢ် တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ခးလိၥ်သး, တၢ်ဒီးလီၤမ့ၣ်ပိၢ် ဒီး တၢ်ခးလိၥ်သးတဆံးတက့ၢ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤတဖၣ် လၢခံခီခံ ကပၤလၢၥ် ပကဘၣ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်သကိး တၢ်လၢစီၤနီၢ်ခိၣ် ဒီး ဃုသကိးတၢ်အဆၢန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဆဲးလီၤမံၤလၢ တၢ်ပတုၥ်တၢ်ခး လံၥ်ဃံးဃၥ်အပူၤတဖၣ် အၢၣ်လီၤတ့ၢ်လံအသးလၢ ကဘှါရှဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ လၢသုးဂ့ၢ်ဝီအကျဲဘၣ် ဒီး ကဘၣ်ရှဲအီၤလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲ အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤဂၢၢ်ထီၣ်ကျၢၤထီၣ် တၢ်ပတုၥ်တၢ်ခးအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့ၢ်အိၣ်သနၣ်က့ မ်အသုတဟဲမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပထံရူၢ် ကီၢ်သဲး တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအံၤတဂ့ၤန့ၣ် လၢ (NCA) အပူၤ အိၣ်ဖျါဝဲလံန့ၣ် ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီမ့ၢ်ဟဲအိၣ် ထီၣ်တစဲးဖိဒီး ဒ်ညီနုၢ်အသိး ဖီၣ်ထီၣ်တၢ်စုကဝဲၤ ဒီး ဒုးထီဒါလိၥ်သးန့ၣ် ပှၤဒ်န့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒံးဒၣ်လၢ ၂၀ ယၤဖှိၣ်နံၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ်ဆိကမးလီၤန့ၣ် ပဘၣ်စံးဒ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ဒု ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ် မ်ပကထံၣ်လိၥ်သးလၢအဆိအချ့, တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး ဒီး ဃုသကိးတၢ်အဆၢတက့ၢ်. ပအ့ၣ်လိၥ်သး, ဂ့ၢ်လိၥ်ဘှီ လိၥ်သး လၢစီၤနီၢ်ခိၣ်န့ၣ် အဘျုးအဖှိၣ်အိၣ်အါန့ၢ်ဒံး ပဒုးလိၥ်သးလၢ တၢ်ဒုးပျီအပူၤဒံးန့ၣ်လီၤ.

တကတီၢ်ဃီ တၢ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်ဆး မ့ၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်ထဲလဲၣ် ဘၣ်ဆၣ် မ်ပကကွၢ်သကိးတၢ်လၢ ပကီၢ်စၢဖှိၣ်အဂီၢ်ဒီး ခါဆူညါအဂီၢ်တက့ၢ်. ဒ်န့ၣ်အသိး လၢတနံၤအံၤ ပဝဲ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ပှၤလၢအဂုၥ်ကျဲးစၢးကျဲၤဃူကျဲၤဖိးတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ပစံးဘျူးဘၣ်အဝဲသ့ၣ် ကိးဂၤဒဲးဒီး ပၥ်ပနီၣ်အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲအံၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ, တၢ်တၤတၢ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်အါကလုၥ်အါကထြၢညါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲတနီၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအအိၣ်တ့ၢ်လံ လၢအပူၤကွံၥ်လံ ဒီး တနီၤခီန့ၣ် အိၣ်ဖျါထီၣ် ဖဲပစိၤခ့ခါခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး ပကသူၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအအိၣ်တဖၣ် ပကဘှါရှဲအီၤတဘျီဃီဒု တမ့ၢ်လၢ အကန့ၢ် ဝဲဘၣ်. ပဝဲဒၣ်ကဒဲကဒဲအဘၢၣ်စၢၤ ပတၢ်သးဃူဃီၣ်လီၤပလိၥ် မနုၤအိၣ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဃုထံၣ်န့ၢ်အီၤဝံၤ ဒီး ပတၢ်သးဃူဃီၣ် လီၤပ လိၥ်တဖၣ်အံၤ ပကဘၣ်တၢၣ်သကိး ဒီးပၥ်အီၤဒ်အမ့ၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ် လၢအတလီၤပလိၥ် လိၥ်သးတဖၣ် ပကဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး ဒီး ဃုသကိးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီး ဂ့ၢ်လိၥ်ဘှီလိၥ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တဲသကိးတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်န့ၣ် တမ့ၢ် ပတဲပြၢတၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်ဒ်သိး ပကဃုတၢ်အစၢ လၢပဝဲခံခီခံကပၤတူၢ်လိၥ်ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ပၥ်သး လၢအဒ်သိးလိၥ်သးတဖၣ် ပကဆီတလဲက့ၤအီၤ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ဒီး သူၣ်ထီၣ်သကိးတၢ်နၥ်န့ၢ်လိၥ်သး လၢပကဒဲကဒဲအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်နၥ် န့ၢ်လိၥ်သးတဖၣ် မ့ၢ်ဟဲအါထီၣ်ဒီး ပတၢ်ပၥ်သးလၢအလီၤဆီလိၥ်သးတဖၣ် ကမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်လၢ ပကတဲသကိးဒီး မၤဘၣ်လီၢ် ဘၣ်ဆးအီၤန့ၣ်လီၤ.

တကီၢ်ခါ ပဝဲဒၣ်ကိးဂၤဒဲး ပနၥ်လၢ ပကီၢ်စၢဖှိၣ်အံၤ ပကဘၣ်သူၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် အက့ၢ်အဂီၤန့ၣ်လီၤ. ပသူၣ်ထီၣ်အီၤဒ်အံၤ မ့ၢ်န့ၢ်မၣ်ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ပဃဲၣ်လီၤဘှါလီၤအီၤ ကန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပလိၣ်ဘၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် အက့ၢ်အဂီၤ ဒ်လဲၣ်တကလုၥ်လဲၣ်, ဖဲၣ်ဒရၢၣ်အက့ၢ်အဂီၤ ဒ်လဲၣ်တကလုၥ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်တဲသကိးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပကသူၣ်ထီၣ်ပကီၢ်အံၤလၢ ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်အက့ၢ်အဂီၤအဂီၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်သူၣ်ထီၣ်အီၤတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ပကသူၣ်ထီၣ်အီၤတဘျီဃီ တခါဃီလီၤဧါန့ၣ် ပကဘၣ်တဲသကိးအီၤ တုၤလီၤတီၤလီၤန့ၣ်လီၤ.

လၢလီၢ်ခံကတၢၢ် ယအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤ တၢ်ဆိကမိၣ်ဆိကမး အရ့ဒိၣ် ၃ ခါ လၢပကသူၣ်ထီၣ်က့ၤ ကလုၥ်ဒူၣ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ဒီး သူၣ်ထီၣ်ပကီၢ်အံၤလၢ ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢတထံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ လၢပကသူၣ် ထီၣ်တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် တကီၢ်ခါတၢ်အိၣ်သး လၢအအိၣ်ထီၣ်တဖၣ် ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်ဃုၥ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢပကဆီတလဲ ပထံပကီၢ်အံၤ လၢဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် အထံကီၢ်အဆၢကတီၢ် တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ, တၢ်ရ့လိၥ်သးဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤ, ၂၁ ယၤဖှိၣ်နံၣ် စဲးဖီကဃဟၣ် တၢ်လဲၤထီၣ် လဲၤထီ, မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤတၢ်ဆီတလဲ ဒီး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂၥ်တၢ်တဖၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢၥ် မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ထွဲလိၥ်သးဒီး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အကျဲလီၤန့ၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ ဒီး ပၥ်သူၣ်ပၥ်သးန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်န့ၢ်တၢ်အံၤမၣ် ပကလဲၤအီၤလီၤ တၢ်ထံၣ်ဒ်န့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တကြၢးအိၣ်ဘၣ်ဒီး ပဝဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဝး၀း, ဒိးသန့ၤလိၥ်သးယၢ်ခီယၢ်ခီ ပတၢ်ပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ် မ့ၢ်အိၣ်မၣ် ဒီး ပတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအံၤ အစၢကအိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆိကမိၣ်ဆိကမး လၢပကြၢးဆိမိၣ်အီၤ ခံထံၣ်တထံၣ်န့ၣ် တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲအံၤ ပနီၤဖးအီၤ ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်လဲၤကျဲ တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်လဲၤကျဲအံၤ ဘျးစဲလိၥ်အသးဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်လဲၤကျဲ ဒ်လဲၣ်တကလုၥ်လဲၣ်န့ၣ် ပဝဲထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်ကိးဂၤဒဲး ပဘၣ်ပၥ်သူၣ်ပၥ်သး, ဃုထၢကျဲ ဒီး ဆၢတဲၥ်လီၤပသးန့ၣ်လီၤ. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပတၢ်စိတၢ်ကမီၤခွဲးယၥ်, တၢ်လီၢ် တၢ်လၤအနံၣ်အလါ, တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢၥ် ပဘၣ်ဆိမိၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ပတကြၢးအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအဖုၣ် ဒီး ဆိမိၣ်ထဲပကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အဂီၢ်ဘၣ်. ပကဘၣ်ဆိၣ်မိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢပှၤလၢခံတစိၤ ကအိၣ်မုၥ်အိၣ်ခုၣ်ဘၣ်အဂီၢ်, ပကဘၣ်ဆိမိၣ်အီၤဒ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်အရူၢ်အသဲး အိၣ်ဝဲအသိး လၢပတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် တၢ်လဲၤကျဲအံၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပဝဲဒၣ်ကီၢ်ပဒိၣ်တဖၣ် ပအၢၣ်လီၤအီလီၤပသး ပပၥ်လီၤ ပသးလၢ ၂၀၂၀ နံၣ် အမဲၥ်ညါ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲအံၤ ကဆဲးလဲၤဒံးသးအဂီၢ် ပကဂုၥ်ကျဲးစၢးဂဲၤလိၥ်အီၤ လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိး အပူၤန့ၣ်လီၤ.

နီၣ်ဂံၢ်သၢခါတခါန့ၣ် ပတၢ်ဂဲၤလိၥ်လၢ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်ဒီး ပအၢၣ်လီၤတူၢ်လိၥ်ဝဲ ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ပပဲၥ်ဖးနီၤဖး ကလုၥ်ဒူၣ်တဖၣ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်တခီ ကလုၥ်ဒူၣ်လၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပူၤကိးဒူၣ်ဒဲး ကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်တုၤသိးထဲသိး, ပကဘၣ်ရ့အီၤ တုၤသိးထဲသိး ပကဘၣ်ပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်ပတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ, ပတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, ပတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဒီး ပကံၢ်ပစီတဖၣ်တပူၤဃီ ဒ်သိးကကဲ ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်အဂံၢ်အဘါ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအရူၢ်အသဲးန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ထံကီၢ် (Nation Building) န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်ပသးမ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် လၢပဘှါရှဲက့ၤ ပထံကီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ် ပကဘၣ် သဂၢၢ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤန့ၣ်လီၤ. တကီၢ်ခါ ၂၁ ယၤဖှိၣ်နံၣ်အံၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲၥ်ဒီး တၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤ အိၣ်ဝဲအဃိ တၢ်တၤတၢ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဖီခိၣ် ပပဒ့ၣ်ဟးဆှဲးအီၤတန့ၢ်ဘၣ်ဒီး ပကဘၣ်ဒိဆၢခီၣ်ဆၢအီၤ လၢအဆိအချ့န့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢပဘှါရှဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤအဂီၢ် ပတၢ်ဃူတၢ်ဖိးမ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ပဘှါရှဲအီၤန့ၢ်တန့ၢ်န့ၣ် တလီၤတံၢ်ဝဲဘၣ် အဃိ ပဝဲလၢပမ့ၢ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်အဖိအလံၤကိးဂၤဒဲး ပကသူၣ်ထီၣ်တၢ်နၥ်န့ၢ်လိၥ်သး, တၢ်တိၤစၢၤမၤစၢၤလိၥ်သး, ဒီး ပကပၥ်ဖှိၣ် ပတၢ်ဂံၢ် တၢ်ဘါတဖၣ် ဒ်သိးပကမၤနၢၤကွံၥ် တၢ်တၤတၢ်လၢအဟဲဘၣ်ပှၤတဖၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤအီၤဒ်န့ၣ်မၣ်ဒီး ပမၤနၢၤတၢ်ကသ့လီၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဘၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပဝဲပမိၢ်ပၢ်ဖံဖုတဖၣ် အၢၣ်လီၤတ့ၢ်အသးလၢ ဖ့ၤလိၤ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအပူၤ လၢကသူၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိပဝဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ပကသူၣ်ထီၣ် ဖ့ၤလိၣ်အသးသဟီၣ် ဒီး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲ လၢပကဘၣ်လဲၤအီၤ, သူၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်ဂဲၤလိၥ်တဖၣ်အံၤ မ်ပကဆဲးဂဲၤလိၥ်သကိးအီၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ကျၢၢ်တံၢ်တၢ်ကတိၤအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘျူးဒိၣ်မးလီၤ.

၁၈ ၀ီတဝီ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်

ဒီၣ်ကထၢၣ် စလဲလယၤမိစၤခီ တၢ်ကတိၤအိးထီၣ်

ယူးယီၣ်ပၥ်ကဲဘၣ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်စံးကတိၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ကမံးတံၥ်သဃဲၤ (UPDJC) အပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ကီၢ်ပယီၤပှၤဟ့ၣ်ကူၣ် ဟ့ၣ်ဖးတၢ် အီၣ်ဆါစူၣ်ကၠံၣ်, (UPDJC) ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ၂ တဖၣ်, (UPDJC) နဲၣ်ရွဲၣ်တဖၣ် ဒီး ကမံးတံၥ်ခဲလၢၥ် တနံၤအံၤ ၁၈ ၀ီတဝီ (UPDJC) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ န့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်လၢ ကစံးကတိၤတၢ်လၢ ကလုၥ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အခၢၣ်စးအဃိ မ့ၢ်တၢ်သးခုဖးဒိၣ် လၢယဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဆၢဂ့ၤဆၢဝါ ပှၤကိးဂၤ လၢဂီၤလၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်စံးကတိၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် ကမံးတံၥ်သဃဲၤ (UPDJC) အံၤ မ့ၢ်ဝဲကမံးတံၥ်တဖု လၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ တၢ်ထံၣ်လိၥ်စံးကတိၤ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကမံးတံၥ်အံၤ လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်ကမံးတံၥ်တဖု လၢအရ့ဒိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်ကမံးတံၥ်သဃဲၤ (UPDJC) အံၤ တီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ် တဲသကိးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီး လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတဖၣ်အပူၤ တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိန့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဒ် (NCA) လံၥ်ဃံးဃၥ်အသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိတဖၣ်အကျါ အဲၣ်ဒိးပၥ်ဖျါယဲ တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိ လၢအရ့ဒိၣ်ဝဲဒၣ် ၂ ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢတထံၣ်န့ၣ် အိၣ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ (NCA) လံၥ်ဃံးဃၥ်အပူၤ ဖဲခီၣ်တဃၣ်တၢ်တူၢ်ခီၣ်ပၥ်သး အဆၢဒိၣ် ၁ အဆၢဖိ (က) အသိး, ပကသူၣ်ထီၣ် ပထံၣ်ပကီၢ် လၢ ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် အက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဒ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်စံးကတိၤဒီး တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအသိး အဖီခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲ (NCA) လံၥ်ဃံးဃၥ် အဆၢဒိၣ် (၁) အဆၢဖိ (ခ) န့ၣ် ဒ်သိးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ စုကဝဲၤတၢ်ဘၣ်ဂံၥ်ဂုၥ် ကကတၢၢ်ကွံၥ်ဝဲအဂီၢ် ပကတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး, ဃုသကိးတၢ်အဆၢတဖၣ်, ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ မ်ပသုတဘှါလီၤအီၤလၢ သုးဂ့ၢ်ဝီအကျဲတဂ့ၤ မ့မ့ၢ်တခီ ပကဘှါရှဲအီၤလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဂ့ၢ်ဝီ ဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအသကဲးပဝးလၢအသီ ဒ်သိးစုကဝဲၤတၢ်ဘၣ်ဂံၥ်ဂုၥ်တဖၣ် ကကတၢၢ်ကွံၥ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အခီပညီန့ၣ် နံၣ် ၇၀ အတီၢ်ပူၤ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကဆိကတီၢ်ကွံၥ်အသး အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိးတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိ ၂ ထံၣ်အံၤ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဒီး ပသူၣ်ထီၣ် ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ် ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးအသနူတဖၣ် တၢ်ကဘၣ်ဃုမၤဖျါထီၣ်အီၤဝံၤ တၢ်ကဘၣ်ဆၢတဲၥ်အၢၣ်လီၤအီၤ ဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကဆိကတီၢ်သးအဂီၢ်ခီန့ၣ် တၢတထံၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်သူၣ်ထီၣ် ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်, ခံထံၣ်တထံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ကမၤကတၢၢ်ကွံၥ် ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကျဲ ၂ ခါအံၤ ပမၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်အီၤကန့ၢ်အဂီၢ် ဒီး ပသူၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ် လၢအအိၣ်ဒီး ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ် အက့ၢ်အဂီၤ ကန့ၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဖျါထီၣ်ဝဲ ဒံၣ်မိၣ်ကရံၣ်စံၣ် ဖဲၣ်ဒရၢၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးသနူတဖၣ် ဒီး ပကဘၣ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအီၤ ဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကကတၢၢ်ကွံၥ်အဂီၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးအီၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တၢ်ဝဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ပဝဲ (UPDJC) အမူအဒါဘၣ်ဆၣ် ပမၤအီၤတန့ၢ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်မၤမူဒါတဖၣ် ပမၤဖျါထီၣ်အီၤအဆၢကတီၢ် ပဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ဂ့ၢ်ဝီအိၣ်အသိး လၢစဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တကပၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဲၣ်ဒိးပၥ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢပဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲၥ်အီၤတဖၣ် ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤလိလၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲအပူၤကွံၥ် ၂၀၁၇ နံၣ် လါမ့ၤ အပူၤ ပမၤဝဲ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်ကူၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးဖးဒိၣ် (၂၁) ယၤဖှိၣ်နံၣ် ပ့ၤလိၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ၂ ဘျီတဘျီဝံၤ ပက့ၤကွၢ်ကဒါ ပဲၥ်ထံနီၤဖးက့ၤဒီး ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပဝဲဒၣ်တဖၣ် ပတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်န့ၣ် ပလဲၤအီၤဒ် (Bottom-Up) အဖီလၥ်ဆူအဖီခိၣ်, တၢ်ဆှၢနုၥ်လၢပှၤဆှၢထီၣ်လၢတၢ်ဖီလၥ်တဖၣ် ပတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆှၢနုၥ်လၢအဟဲထီၣ်လၢ တၢ်ဖီ လၥ်တဖၣ် ဟဲထီၣ်ဝဲခီဖျိ ကလုၥ်ပတီၢ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ထံၣ်လိၥ်စံးကတိၤအိၣ်အသိး ကရၢတဖုစုၥ်စုၥ် အတၢ်ဆှၢနုၥ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢပတၢ်တဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဂ့ၢ်ဝီကရူၢ်န့ၣ် တၢ်ဆှၢနုၥ်တဖၣ် အါဝဲတုၤဒၣ်လဲၣ် ပဝဲ (UPDJC) ကရၢ ဘှါရှဲတလၢၥ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတဲဒ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်လၢယတဲလၢ ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤအကွၥ်န့ၣ် ဘၣ်လီၤကမၣ် လီၤန့ၣ် တမ့ၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်ဝဲဒၣ်စဲးဖီကဟၣ်ပီညါ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဃိ အဲၣ်ဒိးပၥ်ဖျါထီၣ် ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ် တၢ်မၤလိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်န့ၣ်အသိး ၂၀၁၈ လါယူၤလံအပူၤ ပမၤဝဲ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်ကူၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး (၂၁) ယၤဖှိၣ် ပ့ၤလိၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ၃ ၀ီတဝီ အခါစ့ၢ်ကီး ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပမၤဝဲကလုၥ်ပတီၢ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအါဘျီ ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပဟဲက့ၤတၢၣ်ပီၣ် တဲသကိး က့ၤအီၤလၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်ကူၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအမူးအပူၤ တဘျီန့ၣ် ပဝဲလၢဂ့ၢ်ဝီတခါစုၥ်စုၥ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ကရူၢ်တဖု စုၥ်စုၥ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတကွီၢ်တဖၣ် ပတဲသကိးအီၤတန့ၢ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ကျိၤတနီၤ ကမံးတံၥ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ် တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအီၤဝံၤလံ အမဲၥ်ညါ ပှၤလၢအဟဲထီၣ်တၢ်ကူၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤအသီ, အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအသီ အဃိတၢ်ဆှၢနုၥ်အသီတဖၣ် ဟဲထီၣ်ကဒီးဝဲ, ဒီးတုၤမ့ၢ်တၢ်ဆှၢနုၥ်အသီဟဲထီၣ်ကဒီးတဘျီန့ၣ် ပဘၣ် တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးကဒီးလၢ ပကရၢကဒဲကဒဲအပူၤကဒီး ပတၢ်ကူၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးက့ၤလီၤဂၥ်ဒ်သိး တၢ်ထံၣ်လိၥ်သးဒီးအမျၢၢ် အက့ၢ်အဂီၤအသိးန့ၣ် ပှၤတနီၤကပၥ်သူၣ်ပၥ်သးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ် လၢကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်အၢၣ်လီၤအဂီၢ်န့ၣ် ပသးဃူဃီၣ်လီၤပလိၥ်အိၣ်ဒၣ်ထဲ ၁၄ ထံၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ပမ့ၢ်ဘၣ်ပဲၥ်ထံနီၤဖးက့ၤအီၤန့ၣ် ပဝဲဒၣ် (UPDJC) န့ၣ်ပတမ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ပဒိၣ်တဖုလၢ ပကဘၣ်ဟံးမူဒါ ဘှါရှဲဝဲ ထံကီၢ်အထံရူၢ်ကီၢ်သဲး, အမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၥ် ဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ဘၣ်န့ၣ် ပဘၣ်ပၥ်သူၣ်ပၥ်သးန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး (UPDJC) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကရၢတဖုလၢ အတီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ် ပီၣ်တဲသကိးတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် ပတမ့ၢ်ဝဲ ဘျီၣ်ဒိၣ်တဖုလၢ ပကဘၣ်ကွဲးလီၤပၥ်လီၤ ထံကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ တၢ်ဘျၢတဖၣ်ဘၣ် အဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်ပၥ်သူၣ်ပၥ်သးန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး (UPDJC) ကရၢအံၤ တီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး လၢအပတီၢ် ပတီၢ်ဘၣ်ဆၣ် ကမျၢၢ်အတၢ်မိၢ်န့ၢ်သးလီခဲလၢၥ်န့ၣ် ပကဘၣ်တဲသကိးအီၤ ဒ်ကမျၢၢ်တၢ်ထံၣ်လိၥ်အိၣ်သကိးအပျဲၢ်စီၤအသိးန့ၣ် တမ့ၢ်ဝဲ ဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပဘၣ်ပၥ်သူၣ်ပၥ်သးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. (UPDJC) အံၤ မ့ၢ်ဝဲကမံးတံၥ်တဖု လၢကဘၣ်ဒုးလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်ဝဲ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပဝဲ (UPDJC) ကရၢဖိတဖၣ် ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်မူဟ့ၣ်ဒါပှၤ ဒီး ပတၢ်စိတၢ်ကမီၤအိၣ်အသိး ပကဘၣ်မၤဖျါထီၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤ အမိၢ်လံၤမိၢ်ပှၢ် ဒ်မူဒါလၢတၢ်ဟ့ၣ်ပှၤအသိးဧိၤလီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးပၥ်ဖျါထီၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲအပူၤ ပဘၣ်ကွၢ်ဆၢမဲၥ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအကလုၥ်ကလုၥ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အံၤ ကန့ၢ် အဂီၢ် ပကျဲးစၢးဃုသကိးကျဲန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲ ကသ့ကန့ၢ်အဂီၢ် ဖဲ ၂၀၁၉ နံၣ် လါအီးကထိဘၢၣ်အပူၤ ပကိးဝဲခိၣ်နၢ် ဒိၣ်ထီ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢပကိးအီၤလၢ (10+10 တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်) န့ၣ်လီၤ. ပကိးစ့ၢ်ကီး (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံၥ် ၂၀၂၀ နံၣ် လါယနူၤအါရံၤ ၈ သီ အဆၢကတီၢ် ပမၤဝဲ (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီး ဖဲန့ၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ပလဲၤခီဖျိအီၤန့ၢ်ဝဲ အါတီၤအဃိ အဲၣ်ဒိးစံးဘျူးဘၣ် (JICM) ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၈ ၀ီတဝီ (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ တၢ်ဆၢတဲၥ်လၢအရ့ဒိၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ (၈) ထံၣ် အမဲၥ်ညါ ပတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲစ့ၢ်ကီး ပဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤအီၤန့ၢ်ဝဲ ဒ်အကြၢးအသိးန့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံၥ် တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးက့ၢ်ဂီၤလၢ ပလဲၤတ့ၢ်အီၤလၢအမ့ၢ် တၢ်ဖီလၥ်ဆူတၢ်ဖီခိၣ် (Bottom-Up) အက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် ခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီတဖၣ် ဒ်အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲအသိး ပၥ်လီၤဝဲ ဖီလ်စံၣ် တၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ် ဒ်သိးတၢ်ဖီလၥ်တဖၣ် ကတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဒ် (Top-Down) အက့ၢ်အဂီၤအသိး ကသ့အဂီၢ် ဟ့ၣ်စုနဲၣ်ကျဲဝဲအိၣ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲ လၢပလဲၤအီၤခဲအံၤန့ၣ် ပလဲၤအီၤလၢ အကျိၤအကျဲ ခံခါ ဒ်အမ့ၢ် (Bottom-Up) ဒီး (Top-Down) လီၤန့ၣ် ပစံးသ့န့ၣ်လီၤ. ကျိၤကျဲဝဲအံၤ ပဘၣ်သူအီၤခီဖျိ ပထံပကီၢ်ဒီး တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် တၢ်လဲၤကျဲ အဂီၢ် တလိၣ်အဖီခိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပလဲၤဒ်အံၤကသ့အဂီၢ် အဲၣ်ဒိးစံးဘျူးကဒီး (JICM) လၢအဃုကျဲဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်န့ၢ် ပှၤအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢ (JICM) အပူၤ ထံကီၢ်ပဒိၣ်လၢအပၣ်ဃုၥ်တဖၣ်, (PPST) အပူၤ ခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီလၢအပၣ်ဃုၥ်တဖၣ် ပစံးဘျူးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤကရူၢ်လၢ (JICM) ဒုးအိၣ်ထီၣ်န့ၢ်ပှၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဂုၥ်ကျဲးစၢးဝဲသပှၢ်ပှၢ် တုၤတၢ်ထံၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတဘျီအံၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်အဃိ ပစံးဘျူးဘၣ်အဝဲသ့ၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိအီၤကန့ၢ်အဂီၢ် (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဂုၥ်ကျဲးစၢးဂဲၤလိၥ်ဝဲ သပှၢ်ပှၢ် ဘၣ်ဆၣ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်ကရၢ ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးတဖၣ် တပၣ်ဃုၥ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်အဃိ ယဆၢမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ကနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ပှၤ လီၤန့ၣ် ဃ့ကညးဘၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃး (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် တနံၤအံၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်ကပၥ်ဖျါထီၣ် ရှဲပၠးအဂ့ၢ်အခၢးတဖၣ်အဃိ ခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီတဖၣ် ဆၢမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တနံၤအံၤအပူၤ ပကပၥ်ဖျါ ရှဲးပၠးဝဲ ၈ ၀ီတဝီ (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တၢ်ဆၢတဲၥ်တဖၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤဃုၥ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လိၥ် တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂီၢ် တၢ်မၤတကွီၢ်တဖၣ်, (UPDJC) တၢ်မၤတၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ်, (UPDJC) နဲၣ်ရွဲၣ်ကရူၢ် တၢ်မၤတၢ်နဲၣ် ကျဲတဖၣ်, တၢ်တဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲး လၢဂ့ၢ်ဝီကမံးတံၥ်တခါစုၥ်စုၥ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ် ဒီး ကလုၥ်ပတီၢ် တၢ်တဲသကိး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အတကွီၢ်တဖၣ် တၢ်ကတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအီၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတခါစုၥ်စုၥ် လၢပက တဲသကိးအီၤ လၢတနံၤအံၤန့ၣ် ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပကပၥ်သးလဲၢ်လဲၢ် ဒီး တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး ဒ်သိးပပၥ်လီၤတၢ်ဆၢတဲၥ် ကန့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိး ဃ့ကညးဘၣ် ခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ပတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအီၤတဖၣ် ပဘၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး အီၤဝံၤ ပၥ်လီၤတၢ်ဆၢတဲၥ်မ့ၢ်န့ၢ်မၣ် ပမၤဖျါထီၣ် (JICM) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ၈ ၀ီတဝီ တၢ်ဆၢတဲၥ်နီၣ်ဂံၢ် ၅ လၢအမ့ၢ် တၢ်ကမၤဝဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ပတီၢ် တၢ်ကူၣ်လိၥ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးဖးဒိၣ် ၄ ဘျီတဘျီ (၂၁) ယၤဖှိၣ်နံၣ် ပ့ၤလိၤ ဖဲ ၂၀၂၀ နံၣ် (၁ လါဒီး ၄ လါ အတီၢ်ပူၤ) ကန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကီၢ်စၢဖှိၣ်အဖိအလံၤ ကလုၥ်ဒူၣ်ခဲလၢၥ်မုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် တၢ်မၤမူဒါဖးဒိၣ်တခါအံၤ ကကဲထီၣ်လိၣ် ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ခိၣ်နၢ်ကိးဂၤဒဲး ကဂုၥ်ကျဲးစၢးဂဲၤလိၥ်သကိးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဃ့ကညးန့ၣ်လီၤ.

လီၢ်ခံကတၢၢ် တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးပၥ်ဖျါန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီအံၤအပူၤ ပကရၢဒၣ်ဝဲစုၥ်စုၥ်, ပကရူၢ်ဒၣ်ဝဲစုၥ်စုၥ် အတၢ်လိၣ်ဘၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ် ပကျဲးစၢးဂ့ၢ်လိၥ်အီၤ အခၢၣ်စးန့ၣ် ပကြၢးကျဲးစၢးဂဲၤလိၥ်သကိးလၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ဒီတဘ့ၣ်အဂီၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ပကဘၣ်ဃဲၣ်လီၤဘှါ လီၤသကိးအီၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဂဲၤလိၥ်အီၤလၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤ လၢအအိၣ်ဒီး ကီၢ်စၢဖှိၣ်သးသဟီၣ်, ပ့ၤလိၣ်အသးသဟီၣ် ဒီး တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဒီး ကျၢၢ်တံၢ်က့ၤတၢ်ကတိၤအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘျူးကိးဂၤဒဲးလီၤ.