တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ကၠဲၣ်ထိၤကီၢ်ဆၣ် ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ခီဖျိလၢ မီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် ဟဲတလၢတၢ်ပၥ်ပနီၣ်အလီၢ်အဃိ တၢ်ခးလိၥ်သး ကဲထီၣ်ဒီး ကညီသုးမုၢ်ဒိၣ် အါထီၣ်ဝဲ ဒီး ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိ ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအိၣ်ဝဲ (၁၅၈၀) ဂၤ အဂ့ၢ်
၂၀၂၁ နံၣ်, လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၇ သီ, ဒူသထူၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ကၠဲၣ်ထိၤကီၢ်ဆၣ် ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ သုးမီၤစိရိၤအသုး (တပ်မ-၄၄) အသုးတဖၣ် ခီဖျိလဲၤတလၢဝဲ တၢ်ပၥ်ပနီၣ်အလီၢ်အဃိ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲ ဒီး ကညီသုးမုၢ်ဒိၣ်ခဲအံၤခဲအံၤ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒ်အံၤအဃိ လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ် (၁၅၈၀) ဂၤ ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဝဲဒၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ကၠဲၣ်ထိၤကီၢ်ဆၣ် တၢ်ကစီၣ် ဒီး တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲၤဒ့ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ပၥ်ဖျါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၇ သီ, ဂီၤခီ ၁၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် ကၠီၣ်ဖၠၤကရူၢ်, ဖဲအဘူးဒီး မဲယိၤကၠံသဝီန့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကညီဒီကလုၥ် တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီး သုးမီၤစိရိၤအသုး (တပ်မ-၄၄) အဘၢၣ်စၢၤ ဒီး လၢတၢ်ဒုးဝဲအံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုး သံဝဲ ၃ ဂၤ ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲ ၆ ဂၤန့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲဒ်အံၤအဃိ ကမျၢၢ်လၢအအိၣ်ဖဲ ကၠဲၣ်ထိၤကီၢ်ဆၣ်, ကၠီၣ်ဖၠၤကရူၢ်, မဲယိၤကၠံသဝီတဖၣ် အတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဘၣ်ဟးဂုၥ်ဟးဂီၤဝဲအါမး ဒီး တၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢဟးဂီၤတဖၣ် ပမ့ၢ်ထိၣ်ဒွးအီၤလၢစိၤခဲအံၤ တၢ်ပှ့ၤတၢ်ကလံၤန့ၣ် ကလီၤတဲၥ်ဝဲလၢ စ့ပယီၤ (၅၉) ကလီၢ်ကၠးအဂ့ၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
မဲယိၤကၠံသဝီပူၤ ကမျၢၢ်အတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢအဟးဂုၥ်ဟးဂီၤတဖၣ် မ့ၢ်ဒ်လၥ်အသိးန့ၣ်လီၤ. ကိၤပဲလိ ဒီး မနွဲၤအူ အကျးတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒီး ဆဲးကၢး (NCX-wave) တခိၣ် ခဲလၢၥ်လီၤတဲၥ် စ့ပယီၤ (၃၃) ကလီၢ်ကၠး, ကိၤစါအူ ဒီး မဟ့ၤမၤ ကျးတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လီၤတဲၥ်စ့ပယီၤ (၂၀) ကလီၢ်ကၠး, အူစီၤလွ့ၤ ဒီး ဒီၤခ့ၤဝ့ ကျးတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ခဲလၢၥ်လီၤတဲၥ်လၢစ့ပယီၤ (၅) ကလီၢ်ကၠး ဒီး ကိၤဇီၤဟ့ အမဲၥ်တဲးလဲးတဒု လီၤတဲၥ်စ့ပယီၤ (၁) ကလီၢ်ကၠး န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ထိၣ်ဒွးတယးဝဲ တၢ်ဖိတၢ်လံၤခဲလၢၥ် လၢဟးဂုၥ်ဟးဂီၤတဖၣ် လီၤတဲၥ်ဝဲ စ့ပယီၤ (၅၉) ကလီၢ်ကၠး ဒီး ကမျၢၢ်လၢ ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဖၣ် ခဲလၢၥ်အိၣ်ဝဲ (၁၅၈၀) ဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ပၥ်ဖျါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၈ သီ ဟါခီ ၅ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ကၠဲၣ်ထိၤကီၣ်ဆၣ် ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢ ကညီတၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီး သုးမီၤစိရိၤအသုး ဒီး တၢ်ဒုးတဘျီအံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုး ဘၣ်ဒိဝဲ ၅ ဂၤ, မ့မ့ၢ်လၢ ကညီတၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ်တခီ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တအိၣ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၀ သီအနံၤန့ၣ် ကၠဲၣ်ထိၤကီၢ်ဆၣ်, ဖဲၣ်ကလ့ၣ်သဝီဖိ အူဖိခဲၤ ဒီး ဒီၤမၠ့ၣ်မၠ့ၣ်ဝ့ ဖဲအိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကၠီၣ်ဖၠၤ ဖျၢၣ်ထူပျီကပၤ သ့ၣ်စဲးအဆၢကတီၢ် ဒိးထီၣ်ဝဲဆဲးကဲး (Taxi) ဒီး ဖဲဟဲက့ၤလၢကျဲ အဆၢကတီၢ် ယီၢ်ဘၣ်ဝဲ သုးမီၤစိရိၤအမ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်အဃိ အူဖိခဲၤ အခီၣ်ခံခီလၢၥ် ဘၣ်တူၥ်ကွံၥ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီၣ်မၠ့ၣ်မၠ့ၣ် ဒီး ပှၤမီ (Taxi) တဂၤစ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၁ သီအနံၤ မဲယိၤကၠံ သဝီဖိ စီၤကဘၤဆါ တဂၤ ဖဲအိၣ်လၢ တၢ်မၤလီၢ် ဒီး ဟဲက့ၤလၢဟံၣ်အဆၢကတီၢ် ယီၢ်ဘၣ်ဝဲ သုးမီၤစိရိၤအမ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိအဝဲဟဲက့ၤ ဒိးဝဲဆဲးကၢးအဃိ အနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တအိၣ်ဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဆဲးကၢးတခီ ဟးဂီၤကွံၥ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၂ သီ ဟါခီ ၄ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကညီဒီကလုၥ် တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် အသုးတဖၣ် ခိးထုးဝဲ သုးမီၤစိရိၤအသုး (တပ်မ-၄၄) သုးတဖၣ် လၢမ့ၣ်ပိၢ်ထုးအဃိ သုးမီၤစိရိၤအသုး သံဝဲ ၂၅ ဂၤ ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲဒၣ် (၁၀) ဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခိးထုးမီၤစိရိၤအသုး ဒီး မ့ၣ်ပိၢ်ထုး ဝံၤအလီၢ်ခံ မီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် ခးနါစိၤကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်အဃိ ဘၣ်သံဝဲ ကမျၢၢ် (၂) ဂၤ ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲကမျၢၢ် (၁) ဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကၠဲၣ်ထိၤကီၢ်ဆၣ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ပၥ်ဖျါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပူၤကွံၥ်တယံၥ်ဒံးဘၣ်
