သုးမီၤစိရိၤ အသဝီသးပှၢ်တဖၣ် ဆီၣ်သနံးဝဲ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအဂ့ၢ်

၂၀၂၁ နံၣ်, လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၇ သီ. ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-လီၢ်ခၢၣ်သး

ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဒီး မူကီၢ်ဆၣ် ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ဒူသဝီကမျၢၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဃံးအါထီၣ်အါထီၣ် တနံၤဘၣ်တနံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအမၤဃံး, မၤပျံၤမၤဖုး ဒူသဝီကမျၢၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ဝဲ သဝီသးပှၢ်တဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်ဆီလီၤပၥ်လီၤအီၤလၢ သုးမီၤစိရိၤ အတၢ်ပၢတၢ်ပြးဖီလၥ် တဖၣ် န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၆ သီအနံၤန့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ပဒဲကီကရူၢ်, ပဒဲကီသဝီ သုးမီၤစိရိၤအသဝီသးပှၢ် စိမၠ့ၣ်အူ လဲၤဝဲဒၣ်လၢ (တုံးတံတၥး) သဝီ ဒီး ကိးအိၣ်ဖှိၣ်ဝဲ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီအံၤ သုးမီၤစိရိၤအသဝီသးပှၢ် စိမၠ့ၣ်အူ စံးဘၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢ "တၢ်ကဘၣ်မၤဝဲ ဟံၣ်ဒူၣ်စရီ ဒီး ပှၤတမှံၤဟဲမံလၢဟံၣ်မ့ၢ်အိၣ် ကဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါ" န့ၣ်လီၤ. ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ် မ့ၢ်တမၤဝဲ ဟံၣ်ဒူၣ်စရီ ဒီး ပှၤတမှံၤဟဲမံ မ့ၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ် တၢ်ကဖီၣ်အီၤလီၤ" အဂ့ၢ်န့ၣ် သဝီဖိလၢတအဲၣ်ဒိးပၥ်ဖျါအမံၤတဂၤ စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲအပူၤကွံၥ် လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၅ သီအနံၤန့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ဝဲကၠံသဝီ သုးမီၤစိရိၤအသဝီသးပှၢ် စီၤယ့ၤဝါ ကိးအိၣ်ဖှိၣ်ဝဲ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ် ဒီး စံးဘၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်စ့ ဟံၣ်တဖျၢၣ် (၁၀၀၀) ကၠးလၢတၢ်ကပှ့ၤဝဲ (Oxygen) အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢတဟ့ၣ်ဝဲဘၣ်တဖၣ် ဖဲအမ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ် ဒီး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီး အလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ ကဘၣ်လဲၤကူဆါအသးလၢ ဝ့ၢ်တီအူ ဒီး ဝ့ၢ်ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ် တဖၣ် အဝဲတထုးထီၣ်န့ၢ်ဝဲ လံၥ်အုၣ်ကီၤဘၣ်အဂ့ၢ် စံးဘၣ်ဝဲ သဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိမၤဃံးဝဲ သဝီဖိဒ်အံၤအဃိ သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် သဝီဖိတဂၤစံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တကီၢ်ခါခဲအံၤန့ၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဒီး မူကီၢ်ဆၣ် ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် ဟူးဂဲၤဝဲ ဒ်သိးတၢ်ခးလိၥ်သးကကဲထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလိၥ်သးမ့ၢ်ကဲထီၣ် ဒီး အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် မၤပျံၤမၤဖုးကမျၢၢ်တဖၣ်အဃိ ကမျၢၢ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤန့ၣ်လီၤ.