သုးမီၤစိရိၤအသုး နုၥ်လီၤဆူၣ်လၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤအဃိ တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ခးလိၥ်သး ဟဲအိၣ်ထီၣ်

ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-လီၢ်ခၢၣ်သး ၁၆-၁၂-၂၀၂၁
၂၀၂၁ နံၣ် လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် (၁၃) သီအနံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုး စကခ (၈) စုဒုၣ်တီၤဖီလၥ် ခမရ (၅၆၀) အသုးတဖၣ် လဲၤထီၣ်ဝဲဆူ ဖလူ တကပၤ ဒီး ဟဲက့ၤသရံးဃီၤဆူ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ် အလီၢ်ခံတကပၤ ဒီး ဆီလီၤအလီၢ်ဖဲ လ့က့ၣ်ကိၥ် တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ကစၢၢ်ဒီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖုအံၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအိၣ်ဝဲလၢ ကနုၥ်လီၤဃိကွၢ်တၢ်လၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤ ဒီး ကဖီၣ်ဝဲကမျၢၢ် လၢဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လ့က့ၣ်ကိၥ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ် လ့က့ၣ်ကိၥ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် တဲဘၣ်ဝဲ ကမျၢၢ်ဖိလၢအိၣ်ဆိးဖဲ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤတဖၣ် လၢကသုးကပၤကွံၥ်အသးန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်ဖိလၢအိၣ်ဖဲ လ့က့ၣ်ကိၥ်တဖၣ် သုးကပၤကွံၥ်အသးတနီၤ ဒီး တနီၤ တသုးကပၤကွံၥ်အသးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၄ သီအနံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် နုၥ်လီၤလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤ ဒီး ဟးလူၤဃုတၢ်လၢ ပှၤဟံၣ်ပူၤ ဒီး ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ က့ၤဖီၣ်ဝဲကမျၢၢ်ဖိ အါဂၤန့ၣ်လီၤ. ဟါလီၤခီအဆၢကတီၢ် သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖုအံၤ က့ၤထီၣ်ဝဲဆူ လ့က့ၣ်ကိၥ်တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲသုးမီၤစိရိၤအသုး နုၥ်လီၤလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤအခါ ကညီဒီကလုၥ် တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် အသုးသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ကတီၤအသး ဘၣ်ဆၣ် တစးထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒံးဘၣ် န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ကမျၢၢ်ဖိတနီၤ အိၣ်ဒံးဝဲအဃိ တၢ်ဒုးမ့ၢ်ကဲထီၣ် ကမျၢၢ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ကဘၣ်သံဘၣ်ပှၢ်အဃိ န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၅ သီအနံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် နုၥ်လီၤကဒီးဝဲလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤ ဒီး မၤဟးဂီၤဝဲ ကမျၢၢ်ဖိအဟံၣ်အဃီတနီၤအဃိ ကညီဒီကလုၥ် တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် သုးရ့ၣ် (၂၇) သုးပၥ်ဖှိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး သုးမီၤစိရိၤသုး အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ခးလိၥ်သး စးထီၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဖဲဂီၤခီ (၁၀း၀၀) နၣ်ရံၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် ဃ့ဝဲတၢ်ပျဲလၢ ကဟးထီၣ်လၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်အချၢန့ၣ်လီၤ. လ့က့ၣ်ကိၥ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဟ့ၣ်အီၤတၢ်ပျဲလၢကဟးထီၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် တဟးထီၣ်ဘၣ်အဃိ ဖဲဟါခီ (၅း၀၀) နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ခးလိၥ်သး ကဲထီၣ်ကဒီးဝဲအသီတဘျီ ကဒီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးခံဘျီလၢၥ်ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ သုးမီၤစိရိၤအသုး သံဝဲ သုးခိၣ်စိတဂၤ, သုးစကီၤတဂၤ, သုးစကီၤဖိတဂၤ, သုးဖိတဂၤ ခဲလၢၥ် (၄) ဂၤ ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲ သုးခိၣ်ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ်တဂၤ, သုးခိၣ်စိတဂၤ, သုးဖိခံဂၤ ခဲလၢၥ် (၄) ဂၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၆ သီအနံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုး ပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်လိၥ်အသးဒီး သုးခိးကီၢ်ဆၢ အသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲထီၣ်ဝဲ လၢကဟဲမၤပှဲၤဂံၢ်ဘါ လၢလ့က့ၣ်ကိၥ်န့ၣ်လီၤ. ဟဲထီၣ်လၢကျဲအဆၢကတီၢ် ဖဲဂီၤခီ (၉း၀၀) နၣ်ရံၣ်ကတီၢ် ဘၣ်သဂၢၢ်ခးလိၥ်သးဒီး ကညီဒီကလုၥ် တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဖဲပဟံၣ်ကျီး တၢ်လီၢ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲ ဒီတနံၤဃၣ်ဃၣ် န့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤအသုးသံ ဒီး ဘၣ်ဒိတခီ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဃုသ့ၣ်ညါဒီးမၤလီၤတံၢ် အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢသုးမီၤစိရိၤအသုး ဟဲနုၥ်လီၤလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤ ဒီး တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ခးလိၥ်သးအိၣ်ထီၣ်အဃိ ကမျၢၢ်ဖိ (၄၀၀၀) ကထိဃၣ်ဃၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢ တၢ်ပူၤဖျဲးအလီၢ် ဒီး တနီၤခီဃီၤဆူ ယိၤကီၢ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် ခးကျိဖးဒိၣ် လီၤတဲၥ်ဝဲလၢ ယိၤကီၢ်တကပၤအဃိ ကမျၢၢ်ဖိတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖုအံၤ အိၣ်ထၢၣ်ဂၢၢ်ဒံးဒၣ်လၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်ဖိလၢ ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတခီ ကညီဒီကလုၥ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဟံးန့ၢ်ဝဲမူဒါ ဒီး လၢကမျၢၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ကဒုဘၣ်လၢ တၢ်ပူၤဖျဲးအလီၢ်အဂီၢ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ရဲၣ်ကျဲၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤ အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်ဂဲၤလိၥ်လၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ် ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် တၢ်ပနီၣ်တခါ ဒီး ဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဝဲ ၀့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဝ့ၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲလၢကမျၢၢ်ဖိလၢ ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး ခီဖျိထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိတဖၣ် ကဟဲက့ၤအိၣ်ဆီလီၤအသးဒီး သူၣ်ထီၣ်အတၢ်အိၣ်မူ လၢလ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ကရၢခိၣ် သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဒိၣ်စိ စီၤမူၤတူစ့ဖိ တီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ ဒီး ရဲၣ်ကျဲၤတဲသကိးဝဲဒီး ကညီကီၢ်စဲၣ် ကိတိၥ်ခိၣ် (သီရိပျံချီ) ဦးဇေၥ်မင်း ဒီး နံၣ်ပိၣ်တၢ်ကရၢကရိ ဒီး ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်သူၣ်ထီၣ်ဝ့ၢ်အံၤ ဖဲ ၂၀၁၅ နံၣ် လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ (၁) သီအနံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဝ့ၢ်အံၤ ဝံၤဝဲအလီၢ်ခံ ကမျၢၢ်ဖိလၢ ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိတဖၣ် ဟဲက့ၤအိၣ်ဆိးဒီး သူၣ်ထီၣ်ဝဲအတၢ်အိၣ်မူ လၢလ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ် အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၂၀၂၁ နံၣ် လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁ သီအနံၤ သုးကီၥ်ကး ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ လူၤဖီၣ်ဝဲ (NLD) ခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဒီး ကမျၢၢ်ဖိတဖၣ် စးထီၣ်ထီဒါသုးကီၥ်ကးကရူၢ်အဃိ သုးကီၥ်ကးအသုးသ့ၣ်တဖၣ် သူဝဲတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးအကျဲ ဒီး လူၤဖီၣ်ဝဲကမျၢၢ်လၢအထီဒါအီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်ဖိလၢဝ့ၢ်ပူၤတဖၣ်, (NLD) အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်, (CDM) သ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဃ့ၢ်ထီၣ်တုၤ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ကီၢ်သူလ့ၤတၢ်ပၢအဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ဒီး လၢတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးအဖီခိၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုၥ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ရဲၣ်ကျဲၤပၥ်လီၤန့ၢ်အလီၢ် လၢလ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤတနီၤန့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤအသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဃုဝဲကျဲအဘိဘိ လၢကနုၥ်လီၤဝဲလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တဟ့ၣ်အီၤတၢ်ပျဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၂၁ နံၣ် လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်ထီၣ် (၁၄) သီအနံၤ သုးမီၤစိရိၤအသုးတဖၣ် နုၥ်လီၤန့ၢ်ဆူၣ်ဝဲလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဝ့ၢ်ပူၤအဃိ တၢ်ပိၥ်ထွဲထီၣ်အခံ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤ အတၢ်နုၥ်လီၤလၢ လ့က့ၣ်ကိၥ်ဘျီဝဲအံၤ မၤဟးဂီၤကွံၥ်ဝဲ တၢ်မုၥ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်ပနီၣ် ဒီး မၤဘၣ်ဒိဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယၥ်န့ၣ်လီၤ.